گوش شیطان کر؛ برای اولین بار در سالهای اخیر به نظر میرسد یمن- که صحنه وقوع یکی از بیرحمانهترین درگیریها و تراژدیهای انسانی در دهههای اخیر بوده- در آستانه یک آینده واقعی امیدوارکننده قرار گرفته است.
در شرایطی که یمنیها باید در مورد آینده سیاسی خود تصمیم بگیرند، جامعه بینالملل با این دین و بدهی بزرگ در قبال آنها مواجه است که هر کاری از دستش برمیآید، برای حمایت از حرکت و روند کنونی این کشور باید به انجام رسانند؛ و گرنه روند رو به جلوی یمنیها دوباره متوقف شده و این کشور دوباره به همان بلای طوفانهای خوشبینی قبلی گرفتار خواهد شد.
آتشبس یمن که با میانجیگری سازمان ملل از آوریل 2022 آغاز شد، با وجود این که موعد رسمیاش در اکتبر گذشته سپری شده، ولی هنوز هم تا حد زیادی برقرار است. این یک گام بزرگ به سوی آینده میتواند باشد. توافقی که منجر به کاهش خشونت و بهبود دسترسیهای بشردوستانه در سراسر یمن شده است. با این حال کشور یمن همچنان با احتمال ادامه خشونتهای تمامعیار مواجه است و طرفین درگیری برای اجتناب از این اتفاق باید این آتشبس را با تمهیداتی چون استمرار نظارت به یک آتشبس دائمی و جامع تبدیل کنند.
این کار البته نیازمند گذر زمان است. اما در حدود ۲۲ میلیون یمنی به کمکهای بشردوستانه نیاز مبرم دارند- که باید ادامه داشته باشد. تقویت تواناییهای مقامات محلی برای ارائه خدمات اساسی یکی از راههای رسیدن به این هدف است.
عربستان سعودی و انصارالله- که به نام حوثیها نیز شناخته میشوند- حالا دیگر گفتگوهای فیمابین را آشکارا و به طور مستقیم دنبال میکنند. در اوایل سال جاری دو هیئت بلندپایه سعودیعمانی از صنعا بازدید کردند. چنین جلساتی که با هدف نزدیک کردن سعودیها با حوثیها انجام میشود، باید به تدریج دیدگاههای دیگران را نیز شامل شود. همزمان، ریاض باید اطمینان حاصل کند که این گفتگوها مذاکرات بین دولت پذیرفته شده و مورد شناسایی قرار گرفته یمن در مجامع بینالمللی را با انصارالله تضعیف نکند.
گفتگوهای موازی درباره پارامترهای موثر در ایجاد نقشه راه برای پیشبرد روند صلح در میان طیفی از بازیگران یمنی، منطقهای و بینالمللی ادامه دارد. در اینجا هماهنگی با فرستاده ویژه سازمان ملل متحد نقش کلیدی دارد. رایزنی و مشاوره با طیف وسیعی از بازیگران این منازعه- از جمله زنان، جوانان و جامعه مدنی- باید روند صلح را تقویت کند، تا اقدام بینالمللی بتواند به تشکیل شرایط لازم برای گفتگوهای سیاسی فراگیر درون یمن کمک کند.
در سراسر منطقه علائم مثبت دیگری نیز در حال ظهور است. مذاکرات عربستان و جمهوری اسلامی ایران در بغداد و مسقط، در ماه مارس سال جاری به بیانیه سهجانبه با میانجیگری چین منجر شد که با توجه به رویدادهای جانبی از قبیل بازگشایی سفارتخانهها و حتی دعوت متقابل از رهبران دو کشور، این روند در صورت رسیدگی دقیق میتواند به نوعی آغاز تنشزدایی بین عربستان سعودی و ایران قلمداد شود. در شرایطی که طرفین نسبت به دیگری بدبیناند، این آشتی میتواند نه تنها برای یمن، بلکه از نظر امنیت دریایی در منطقه، همکاریهای متقابل اقتصادی و حتی برای لبنان و عراق ثمرات زیادی به دنبال داشته باشد.